Wordt het energiedomein het volgende terrein dat in de greep komt van Silicon Valley-logica? Het overkwam de taximarkt en het gebeurt op scholen. Vraagstukken waar we tegenaan lopen in de energietransitie worden snel beantwoord door digitale oplossingen. Maar lukt het om digitale oplossingen eerlijk, inclusief en democratisch bestuurbaar te houden? Of is de verleiding té groot om met grote platforms in zee te gaan en raken we zeggenschap kwijt?
Martine Verweij en Xander Smit proberen in ‘met de stroom mee’ antwoorden te vinden op deze vragen. Ze gaan in gesprek met mensen die zich hiermee bezig houden, bezoeken unieke plekken in Nederland waar duurzame energie al wordt uitgewisseld, bespreken welke rol de overheid en Europa hier in kan spelen en proberen het gesprek hierover te voeren met ‘Silicon Valley-achtige bedrijven’. Elk gesprek levert antwoorden én nieuwe vragen op, die ze meenemen naar een volgende plek.
#1. Terug naar de bron
We gaan eerst terug naar het begin, naar de bron. Waarom dit onderwerp en waarom zij? Martine heeft Xander uitgenodigd bij haar thuis om haar zorgen en hoop te delen over de groeiende rol die digitale oplossingen spelen in de energietransitie. Samen bellen ze met Pallas Agterberg (Challenge Officer bij Alliander) die de zorgen doet toenemen, omdat ze een ‘distopisch’ toekomstscenario zo scherp heeft. Gelukkig heeft Pallas ook hoop, en moedigt ze Xander en Martine vooral aan om op pad te gaan, op zoek naar antwoorden.
#2. Achter het net vissen in Scheveningen
In deze aflevering zoekt Martine Xander op in zijn woonplaats Scheveningen. Ze gaan langs bij strandtent The Shore. Eigenaar Hans van de Broek maakte zijn strandtent zo goed als zelfvoorzienend en heeft daardoor de smaakt te pakken. Nu zou hij graag met andere strandtenthouders energie opwekken en onderling delen. Digitaal zo opgelost zou je zeggen. Toch moet de gemeente fors zijn nek uitsteken en roept deze stap allerlei vragen op. Is deze oplossing wel zo eerlijk voor mensen die geen eigenaar zijn van een strandtent, zelf geen dak hebben of domweg geen geld voor eigen panelen? Of is daar digitaal een mouw aan te passen? Yvo Hunink van Gemeente Den Haag, Job Swens, jurist voor Spectral en Edwin Edelenbos van Netbeheer Nederland zoeken mee naar antwoorden.
#3. Overvloed <digitaal> delen in Olst
Martine neemt Xander mee naar de ecologische woonwijk Aardehuizen Olst, die - seizoensgebonden - energie overvloed kent. Overvloed die onderling en met het grotere Olst gedeeld kan worden. Maar misschien kan vraag en aanbod wel gelijktijdiger, door slimme digitale oplossingen. Aardehuisbewoners Ferdi Hummelink en Estella Franssen werken met Richard van Leeuwen, lector duurzame energiesystemen aan de Hogeschool Saxion, aan unieke digitale oplossingen om te komen tot beter inzicht en sturing. Doordat de ‘energiebewuste’ Aardehuizen gemeenschap gewend is aan gezamenlijke besluitvorming, lijkt hen dat makkelijk af te gaan. Ziet Maarten de Vries, programmamanager van TKI Urban Energy, ook dat juist dit soort gemeenschappen innovatiepotentieel hebben als het gaat om zoiets als ‘eerlijk en inclusieve besluiten nemen’? En wat valt er eigenlijk van de Aardehuizen te leren, als je in een flat zou wonen? Of ben je dan gedoemd tot dataleverancier voor de verdienmodellen van Silicon Valley?
#4a: Oplossingen met een zwart randje in Helmond
In deze aflevering gaan Martine en Xander naar Helmond, waar juist de gemeente lijkt te weten wat ze wil als het gaat om digitale oplossingen voor de energietransitie. In de wijk Warande legde de gemeente zelf glasvezel aan, waardoor energiedelen tussen bewoners ineens veel makkelijker werd. En studenten van TU Eindhoven bouwen aan de slimste wijk van Nederland, verrassend genoeg met liever minder dan meer data om hun wijk energetisch slimmer te maken.
#4b: Buigen gemeenten voor digitale technologie of houden ze rug recht?
Om te duiden wat er in Helmond – en andere gemeenten in Nederland - gebeurt spreken Xander en Martine met Rinie van Est van het Rathenau Instituut. Rinie sprak met lokale bestuurders in heel het land over hoe zij vanuit publiek perspectief mee kunnen doen aan het digitale technologiespel. Moeten we bang zijn voor digitale technologie en de bedrijven die daarachter zitten, of gaat het vooral over de governance en spelregels die we scheppen rond die technologie? En lukt het gemeenten dan om hun rug recht te houden?
#5 Helden achter de schermen
In aflevering 5 spreken Xander en Martine met drie helden achter de schermen. Deze helden werken aan de afspraken, standaarden en andere randvoorwaarden om het onderling uitwisselen van energie digitaal mogelijk te maken. Dit doen ze op een manier waarop we zelf zeggenschap houden en allemaal mee mogen blijven doen. Samen blikken ze terug op de vorige afleveringen van ‘Met de stroom mee’ en blikken ze vooruit op de vraag: hoe dan? Hoe komen we tot een eerlijk, inclusief en democratisch energiesysteem?
#6a Zijn we straks allemaal op het ‘ruige’ Silicon Valley feestje?
Martine en Xander nodigen José van Dijck uit op de najaarsbijeenkomst van de Club van Wageningen. Als platformdeskundige weet Jose als geen ander hoe groot de invloed is van de platforms die nu ‘regeren’ maar ook hoe we dit anders kunnen inrichten. Ze vertelt over publieke waarden en hoe we een alternatief ecosysteem creëren.
#6b De paneldiscussie
In aflevering 6a vertelt José van Dijck over een platform ecosysteem op basis van publieke waarden. In deze aflevering 6b luister je naar de paneldiscussie die hierop volgde met Martine, Xander, José, Pallas Achterberg en Rinie van Est. Het publiek mocht mee discussiëren. Ze hebben het over de mogelijkheid om een “Europese Boom” te creëren gebaseerd op publieke waarden. “Als je het nu doet is het vrij simpel, als je het straks doet is het te laat”.
Contact
Kijk voor meer informatie over de Club van Wageningen op de website.
Heb je vragen, tips of ideeën naar aanleiding van de podcast? Laat dan een bericht achter op onze contactpagina. Je krijgt zo snel mogelijk een reactie van ons.