Voor een succesvolle energietransitie zijn normen cruciaal

Wat is een norm?

Een norm is een vrijwillige afspraak tussen partijen over een product, dienst of proces. Normen zijn geen wetten, maar ’best practices’. Iedereen kan - op vrijwillige basis - hier zijn voordeel mee doen. In zakelijke overeenkomsten hebben normen een belangrijke functie. Ze bieden marktpartijen duidelijkheid over en vertrouwen in producten, diensten of organisaties en dagen de maatschappij uit te innoveren. De overheid verwijst via de wet in een aantal gevallen naar normen. De wet geeft het kader, bijvoorbeeld: 'een machine moet veilig zijn'. Het antwoord op de vragen 'Hoe produceer ik dan een veilige machine?' of 'Hoe test ik of mijn product veilig is?' vindt u in normen. De normen waarnaar verwezen wordt vanuit de wetgeving geven dus een praktische invulling aan eisen die in de wet staan.

Waarom normen?

Normen, richtlijnen of andere vormen van afspraken kunnen helpen bij:

• Vaststellen aan welke eisen en voorwaarden de oplossing moet voldoen.
• Gezamenlijk met alle stakeholders goed en duidelijk alle eisen, voorwaarden en uitgangspunten vastleggen.
• Creëren van een gemeenschappelijke taal (hanteren van dezelfde terminologie en definities).
• Bevorderen van de marktacceptatie en het opschalen van innovaties (door met een innovatie de nieuwe standaard te zetten).
• Maken van nieuwe verbindingen en versterken van samenwerking.
• Mogelijk maken van certificering zodat voor derden duidelijk is wanneer aan een norm wordt voldaan.

Wie maken de normen?

Normen komen tot stand in een normcommissie. Als een organisatie, branchevereniging, producent, dienstverlener, consumentenorganisatie of de overheid behoefte heeft aan vastgelegde afspraken, dan gaan wij aan de slag. We peilen in de markt of er interesse voor bestaat, en we nodigen alle belanghebbende partijen uit om mee te werken aan het proces van ontwikkeling. Een breed draagvlak is randvoorwaarde. De afspraken komen op basis van consensus tot stand en worden vastgelegd in een document.  NEN ontwikkelt verschillende typen afspraken, zoals normen, praktijkrichtlijnen of technische afspraken.

NEN ontwikkelt en beheert niet alleen nationale normen, maar is ook de toegangspoort tot Europese en mondiale normen (CEN, ISO of IEC). NEN is lid van alle Europese en mondiale normalisatienetwerken. Voor de normcommissies op die niveaus is NEN het aanspreekpunt en faciliteert de Nederlandse inbreng.

Financiering

Iedereen met belang bij het onderwerp kan deelnemen aan normontwikkeling. Zowel grote als kleine fabrikanten, gebruikers, leveranciers, controlerende instanties, dienstverleners, wetgevende instanties, onderzoek- en kennisinstellingen, uitvoerende organisaties, opdrachtgevers en adviseurs. Het uitgangspunt bij normalisatie is dat de deelnemende organisaties de activiteiten gezamenlijk financieren. De visie is dat degene die baat heeft bij normalisatie, bereid is daarvoor een financiële bijdrage te leveren.

Wie begeleidt de totstandkoming van normen?

Goede afspraken over producten, diensten en werkwijzen zijn belangrijk. Is veiligheid in het geding, dan zijn ze zelfs van levensbelang. In Nederland is NEN al ruim 100 jaar het centrum van normalisatie. NEN helpt bedrijven en andere partijen om onderling heldere en toepasbare afspraken te maken. NEN vertegenwoordigt ook Nederlandse bedrijven en partijen om samen met centra in andere landen afspraken te maken op Europees en zelfs internationaal niveau. NEN is een stichting zonder winstoogmerk en vertegenwoordigt Nederland op Europees niveau bij CEN/CENELEC en wereldwijd bij ISO, IEC en ETSI. Wij informeren de Nederlandse markt vroegtijdig over nieuwe normontwikkelingsprojecten en stimuleren een actieve Nederlandse deelname.

Aan de rechterzijde van het schema is een vereenvoudigd standaard normalisatieproces weergegeven. Een voorstel wordt ingebracht om gemaakte afspraken binnen de sector vast te leggen in bijvoorbeeld een norm. Er wordt een concept opgesteld dat ter publieke consultatie ter goedkeuring wordt aangeboden. Bij goedkeuring leidt dit tot een norm.

Wat is certificatie?

In een norm of standaard staat beschreven aan welke eisen een product, proces, persoon, dienst of systeem moet voldoen. Als een bedrijf of een persoon wil aantonen zich ook echt aan een norm te houden, beoordeelt een onafhankelijke certificatie-instelling (conformiteitsbeoordelingsinstantie) of dit ook daadwerkelijk gebeurt. Is dat het geval, dan volgt een keurmerk of certificaat voor het product, proces, persoon, dienst of systeem. NEN geeft zelf geen certificaten uit, maar zet zich wel in om eenduidige en transparante certificatieschema’s op te zetten. Daarin worden de regels vastgelegd voor uniforme toetsing voor een norm.

In een certificatieschema staan onder andere de eisen die worden gesteld aan de personen die de certificatie uitvoeren (de auditors), de methode van beoordeling, de frequentie waarmee dit gebeurt en bruikbare hulpmiddelen, zoals rekenmodellen. Op die manier kan de kwaliteit van producten processen, personen, diensten en systemen in de verschillende sectoren op dezelfde manier beoordeeld worden. Dit geeft extra legitimiteit aan een keurmerk of certificaat.

NEN ontwikkelt de certificatieschema’s samen met belanghebbende partijen en zorgt voor het beheer. Daardoor wordt de uniformiteit gewaarborgd en kunnen klanten vertrouwen op het keurmerk of certificaat. Lees meer over certificaten en keurmerken

Normen versnellen innovatie in de energietransitie

NEN helpt de energietransitie te realiseren en waar mogelijk te versnellen. Afspraken, vastgelegd in normen bieden handvatten voor gemeenten en bedrijven om de lokale energietransitie vorm te geven. Denk aan het gebruik van normen bij aanbestedingen of inkoopvoorwaarden. Normen helpen innovaties de markt te bereiken en helpen duurzaamheidsplannen om te zetten in duurzaamheids-doen!

Bij NEN komen alle stakeholders uit de energiesector bij elkaar om afspraken te maken. Door samenwerking moet het duurzaam energiesysteem van de toekomst betaalbaar, betrouwbaar en veilig worden. En dankzij normen sluiten alle nieuwe onderdelen dan ook goed op elkaar aan. Zo werkt NEN samen met stakeholders aan een duurzame toekomst.

Onderzoek, ontwikkeling en innovatie

Het duurzame energiesysteem van de toekomst bestaat uit verschillende innovatieve oplossingen die nu ontwikkeld worden. De implementatie van deze innovatieve oplossingen is niet alleen een kwestie van de ontwikkeling van technologie, maar hangt ook samen met bijvoorbeeld marktintroductie of veiligheidsvraagstukken. Voor heel veel producten, diensten en processen bestaan er al normen. Het kan zijn dat deze normen niet “passen” bij een nieuwe ontwikkeling, innovatie of product. Dit kan betekenen dat een bestaande norm aangepast moet worden of dat er zelf een nieuwe norm ontwikkeld wordt. Als je met elkaar tijdig afspraken maakt die vervolgens de basis vormen voor alle verdere activiteiten, dan versterk en versnel je de opschaling van innovatieve oplossingen.

Wil je weten welke normen er reeds bestaan in de energiesector? Bij de NEN kunt u een gratis account krijgen aanmaken voor NENconnect. Daar krijg je volledige toegang tot een selectie van Europese richtlijnen, de Publicatiereeks gevaarlijke stoffen (PGS) en een ruime selectie door de Overheid vrij beschikbaar gestelde normen. Meer informatie vind je hier.

Projecten waarin onderzoek naar of ontwikkeling van innovatieve oplossingen wordt gedaan, kunnen beschouwd worden als pre-normatief. ontwikkeling. Door vroegtijdig normalisatie-aspecten vanuit projecten (onderzoek, ontwikkeling en innovatie) mee te nemen in het proces, kunnen project resultaten veel sneller in het normalisatieproces worden opgenomen. Op deze wijze kan er een versnelling worden bereikt. Bovendien zijn normen een uitstekend middel om deze opgedane kennis te verspreiden, maar met name om deze methoden daarna ook snel in de praktijk te kunnen toepassen/benutten.

De Topsector Energie ziet meerwaarde in normalisatie. Consortia die een voorstel indienen waarin de projectresultaten worden geborgd via normalisatie, scoren vaak meer punten, en hebben daarmee een grotere kans om goedgekeurd te worden. NEN is bij uitstek de partner in Nederland om consortia daarin te ondersteunen. Consortia die een voorstel willen indienen voor subsidieregelingen en de te ontwikkelen kennis willen borgen via normdocumenten, kunnen NEN als co-partner inschakelen. NEN heeft toegang tot de relevante Europese normcommissies die deze documenten met u kunnen ontwikkelen. NEN kan ook faciliteren om resultaten van een Europese workshop die tijdens zo’n project wordt gehouden, vast te leggen in een zogenaamde CEN Workshop Agreement (CWA).

Marktintroductie van innovaties en het belang van afspraken

Om een innovatie succesvol te introduceren is het verkrijgen van marktacceptatie van primair belang. Dit betekent dat een innovatie aantoonbaar beter moet zijn dan wat er op dat moment op de markt te verkrijgen is, dat een oplossing eerder niet beschikbaar was of dat een innovatie een behoefte vervult die eerder niet vervuld werd. Ook is het belangrijk dat er vanuit de klant(en) bereidheid is de innovatie af te nemen en te gebruiken. Hoewel deze bereidheid door veel factoren wordt bepaald, vervult de waardepropositie een van de meest prominente rollen. Wat krijgt uw klant voor het geld dat wordt besteed?

Het is begrijpelijk dat vanuit deze vraag niet direct een koppeling met normalisatie wordt gemaakt. Toch kan het succes van de innovatie enorm vergroot worden als u in een vroeg stadium nadenkt over de wijze waarop normen een rol spelen óf kunnen spelen. Normen bieden marktpartijen duidelijkheid over en vertrouwen in producten, diensten of organisaties. Aspecten als kwaliteit, prestaties, veiligheid, duurzaamheid, interoperabiliteit, werkwijze etc. zijn in veel gevallen te vastgelegd in specifieke afspraken die nationaal óf internationaal ontwikkeld zijn.

Wil je doorlezen over dit onderwerp? Kijk dan op: www.nen.nl/energie. Wil je doorpraten over de rol die normalisatie kan spelen voor de ontwikkeling van jouw innovatieve producten of diensten? Neem dan contact op met TKI Urban Energy.