Zonwering

Samenvatting

Zonwering kan worden gebruikt om zonnewarmte te weren die door ramen binnenkomt. Zonwering zorgt niet voor koeling, maar kan wel warmte tegenhouden.

Wat is het?

Zonwering kan worden gebruikt om zonnewarmte te weren die door ramen binnenkomt. Zonwering zorgt niet voor koeling, maar kan enkel warmte tegenhouden.

Vooral in de zomerperiode kan er een warmteoverschot ontstaan binnen in woningen en gebouwen. In gebouwen met goede warmte-isolatie, goede luchtdichtheid en een efficiënt ventilatiesysteem kan die warmte nauwelijks worden afgevoerd. De zon is één van de belangrijkste oorzaken van hoge temperaturen in woningen.

Bepaalde manieren van zonwering kunnen worden toegepast in het bouwkundig ontwerp. Denk hierbij aan een dakoverstek (overhangende deel van het dak) en een goede oriëntatie (tijdens het ontwerp bekijken uit welke richting de zonnewarmte het gebouw binnenkomt). Bij nieuwbouw is het mogelijk hiermee rekening te houden, maar in bestaande bouw zijn deze manieren van zonwering lastig aan te brengen. Meer informatie over maatregelen in het bouwkundig ontwerp leest u in bij 'Bouwkundig Ontwerp'. Een specifieke vorm van zonwering is het gebruik van zonwerend glas, waarvoor een aparte factsheet gemaakt is.

Zonwering is zowel binnen als buiten het gebouw toe te passen en kan handmatig of automatisch worden bediend. Voor bestaande bouw worden vooral zonneschermen, (rol)luiken, gordijnen, screens, shutters, of jaloezieën gebruikt.

Waar is het geschikt?

(Buiten)zonwering is belangrijk om oververhitting binnenshuis te voorkomen. Vooral bij goed geïsoleerde moderne gebouwen, maar ook bij oudere gebouwen. Zonwering kan daarmee breed worden toegepast, maar werkt vooral goed bij ramen waar direct zonlicht (en daarmee warmte) het gebouw binnenkomt.

Ramen op het oosten en westen gericht zorgen voor een toename in oververhittingsuren door de lagere stand van de zon tijdens de zomer in de ochtenden en avonden. Daardoor komt er meer zonnestraling het huis binnen. Zonwering is daardoor effectief voor alle ramen op oost-, zuid- en westgevels.

Hoe duurzaam is het?

Zonwering kan worden toegepast met nauwelijks of zelfs geen energieverbruik. Hoe duurzaam zonwering is, hangt af van het type en van het gedrag van gebruikers. Zonwering door middel van dakoverstekken of een goede oriëntatie kost geen elektriciteit. Het gebruik van (rol)luiken, shutters, screens en jaloezieën kost ook geen elektriciteit. Bewegende zonneschermen met behulp van een motortje kosten wel elektriciteit, maar die zonneschermen worden meestal maar één of enkele keren op een dag in- en uitgeklapt.

Zonwering kan veel warmte weren. Maar als de warmte eenmaal binnen het gebouw is, zijn koudetechnieken nodig, zoals goede ventilatie of actieve koeling.

Gebruik

Zonwering kan overal worden toegepast waar zonlicht een ruimte binnenkomt, zowel in woningen als utiliteitsgebouwen (bijvoorbeeld kantoren, zorginstellingen en scholen). Dit kan met relatief eenvoudige systemen, in een vaste of beweegbare uitvoering. Om zonwering te gebruiken, moeten bewoners/gebruikers deze handmatig (op eigen initiatief en naar eigen inzicht) bedienen. Maar er zijn ook varianten waarbij de zonwering automatisch wordt gestuurd aan de hand van de instraling van de zon.

Er wordt verschil gemaakt tussen twee soorten zonwering: buitenzonwering en binnenzonwering. Buitenzonwering wordt aan de buitenkant van het gebouw geplaatst, waardoor de zonnestralen al worden tegengehouden voordat ze de ramen bereiken. Hierdoor blijft de binnentemperatuur nog lang aangenaam. Buitenzonwering is niet altijd mogelijk of gewenst. Vooral op grote hoogten is buitenzonwering lastig te plaatsen en kan buitenzonwering last ondervinden van de wind. Binnenzonwering wordt aan de binnenkant van de ramen geplaatst, waardoor deze vaak onderdeel is van het interieur. Binnenzonwering heeft geen last van de wind en kan in ieder gebouw makkelijk worden aangebracht. De zonnestralen bereiken dan wel het raam en worden pas binnen de ruimte tegengehouden. De warmte komt dan deels de ruimte binnen, waardoor binnenzonwering minder effectief is dan buitenzonwering.

Stand van de techniek

Zowel buiten- als binnenzonwering is mogelijk in vele soorten en maten. Voorbeelden zijn zonneschermen, (rol)luiken, gordijnen, jaloezieën, lamellen, windvaste screens en warmte- of zonwerend glas. In deze factsheet vindt u meer informatie over zonwerend glas.

Een redelijk nieuw systeem voor grote/hoge gebouwen is zonnewering met glazen lamellen. De lamellen worden aan de buitenkant van het gebouw in de juiste positie van de zon gezet en reflecteren of absorberen het zonlicht. Zo kan het gehele gebouw worden beschermd tegen zonnewarmte. Doordat de lamellen van glas zijn, blijft het zicht naar buiten toe gehandhaafd.

Doordat bij nieuwbouw en bij zeer energiezuinige renovaties steeds meer aandacht is voor het risico op oververhitting zal ook meer aandacht komen voor zonwering. Verwachting is dat dat zal leiden tot verdere innovaties en kostprijsverlaging.

Aandachtspunten, voor-/nadelen

Voor een optimale werking moet zonwering zo worden toegepast dat het hele glasoppervlak wordt beschaduwd. Daarnaast moeten de meeste systemen, zeker in woningen, handmatig worden bediend.

Wanneer de warmte al binnen is, houdt zonwering enkel extra warmte tegen. Er zijn vervolgens andere maatregelen nodig om de binnentemperatuur weer omlaag te krijgen.

Zonwering zorgt voor minder warmte maar ook voor minder natuurlijke lichtinval in het gebouw. Daarnaast kan de zonwering het uitzicht belemmeren.

Het plaatsen en onderhouden van buitenzonwering is vooral op grote hoogten lastig. Harde windvlagen kunnen de zonwering vernielen. Buitenzonwering op de begane grond kan ook risico's van wind en vandalisme ondervinden. Het toepassen van binnenzonwering biedt een oplossing voor deze risico's.

Donkere zonwering (screens) absorberen meer warmte en zullen dus ook warmer worden dan lichte zonwering. Een ander effect is dat donkere zonwering minder licht doorlaat dan lichte zonwering. Bij donkere buitenzonwering is er dus minder zonnewarmte die de achterliggende beglazing bereikt, en daarom zal donkere buitenzonwering leiden tot minder opwarming dan lichte buitenzonwering. Het bepalende criterium is hier voor screens de waarde Ts voor de zontransmissie, voor gemetalliseerde weefsels gaat het om de reflectiewaarde.

Voor binnenzonwering ligt het net andersom. Dan is de zon immers al binnen en wil je juist dat de zonnewarmte weer naar buiten gaat. Binnen kun je daarom beter een lichte zonwering toepassen omdat deze meer reflecteert dan donkere zonwering.

Bronnen / verder lezen

1. "Climate Proof Cities"Rapport", oktober 2014, https://edepot.wur.nl/319234