Samenvatting
Spuiventilatie is het (tijdelijk) met grote hoeveelheden lucht ventileren, om verontreinigde of warme lucht snel af te voeren. Dat kan door ramen en deuren tegenover elkaar open te zetten. In het Bouwbesluit staan daarvoor eisen, bij de aanvraag van een bouwvergunning moet een berekening van de spuiventilatie beschikbaar zijn.
| Type maatregel | Bouwkundig |
| Oplossing voor | Afvoeren warme lucht |
| Koelcategorie | Wegkoelen |
| Voordelen | Robuust, weinig onderhoud |
| Nadelen | Gevoelig voor inbraak, regen, geluid, insecten. Actief gebruik nodig. Heeft geen effect meer wanneer het buiten warmer is dan binnen. |
| Kosten | €500-€1.000 |
| Energie-efficiëntie | nvt |
| Technology Readiness Level | 8 - kwalificatie van een geheel systeem |
Wat is het?
Spuiventilatie is het (tijdelijk) met grote hoeveelheden lucht ventileren, om verontreinigde of warme lucht snel af te voeren. Dat kan door ramen en deuren tegenover elkaar open te zetten. In het Bouwbesluit staan daarvoor eisen, bij de aanvraag van een bouwvergunning moet een berekening van de spuiventilatie beschikbaar zijn.
Het Bouwbesluit stelt eisen aan de spuicapaciteit van verblijfsruimten en verblijfsgebieden in woningen, kinderopvang en het basisonderwijs. De eis gekoppeld aan het vloeroppervlak en bedraagt 6 dm³/s per m² verblijfsgebied. Om hieraan te voldoen is voor 10 m² verblijfsgebied 0,15 m² aan te openen raam nodig in elk van twee verschillende gevels. Wanneer je maar vanuit één kant kunt spuien is dan 0,6 m² te openen raam nodig.
Deze factsheet gaat over een speciale vorm van spuiventilatie: 'aanvullend natuurlijke ventilatieve koeling' zoals het in de BENG-norm (NTA 8800) wordt genoemd. Een andere naam is 'passieve zomernachtventilatie'. Deze vorm van ventilatie is anders dan 'gewone spuiventilatie' doordat de openingen inbraakwerend zijn en geen regen, insecten en ongedierte doorlaten. Daardoor kan er op meer tijdstippen en langduriger worden gespuid. Spuiventilatie of het openen van ramen en deuren kan helpen bij het afkoelen van een woning in de zomer als het in de avond, nacht of ochtend buiten koeler is dan binnen.
Deze vorm van spuiventilatie wordt gewaardeerd in de NTA8800 (Norm voor energieprestatieberekeningen vanaf 1-1-2021) en helpt de koudevraag en het TOjuli getal te verlagen. (TOjuli getal geeft de kans op oververhitting aan in nieuwe woningen).
Er zijn producten verkrijgbaar als inbraak- en insectenwerende roosters voor ramen, spuiventilatieluiken, schuifpuien met een inbraak- en insectenwerende ventilatiestand en dakramen die aan deze voorwaarden voldoen. Een deel van deze openingen kan ook automatisch worden geopend en gesloten, afhankelijk van de temperatuur binnen en buiten.
Waar is het geschikt / waar wordt het gebruikt?
Spuiventilatieopeningen kunnen worden toegepast in gevels en daken van gebouwen. Het effect van de aanvullende ventilatiekoeling kan worden vergroot:
- door automatische bediening (afhankelijk van tijd of temperatuur)
- door dwarsventilatie mogelijk te maken: meerdere openingen die tegenover elkaar open kunnen worden gezet
- door het effectieve oppervlak van de openingen te vergroten.
Deze techniek is in bestaande en nieuwe gebouwen te gebruiken. In nieuwbouw kan in het ontwerp al rekening gehouden worden met spui- en zomernachtventilatie.
Hoe duurzaam is het?
Vergeleken met de huidige spuivoorzieningen in de vorm van te openen ramen en deuren, is het ook mogelijk langduriger passief te koelen met buitenlucht. Het energiegebruik voor de eventueel elektronische bediening is minimaal vergeleken met de hoeveelheid warmte die kan worden afgevoerd. Of de energie die nodig zou zijn voor een actief koelsysteem om hetzelfde resultaat te bereiken.
Vergeleken met een gewoon te openen raam, vergt een raam met inbraakwerend en insectenwerend rooster iets meer materiaal. Ook komt er iets minder daglicht naar binnen.
Gebruik
Het bedienen van de spuivoorzieningen bestaat uit het openen en sluiten van de luiken, deuren en ramen. Of in het geval van automatische bediening uit het instellen van de gewenste acties en controle daarvan.
Overvloedige spuiventilatie kan zorgen voor tocht (niet oncomfortabel als het binnen warm is) en voor dichtslaande deuren. Door de gevelopeningen kan meer geluid van buiten naar binnen doordringen. Dat is een nadeel vergeleken bij (vrije) koeling.
Of deze spuivoorzieningen goed werken, hangt af van hoe vaak ervan gebruik wordt gemaakt. Dat hangt weer samen met eventuele geluidhinder van buiten. En met het bedieningsgemak, dat wordt bevorderd door gebruikers goed voor te lichten.
Stand van de techniek
De techniek voor spuiventilatie, met inbraak-, insect- en waterwering is leverbaar, maar er is nog een beperkt aantal producten op de markt. In landen als Duitsland en België lijken meer producten beschikbaar te zijn.
Naar verwachting zorgt de nieuwe eis om het risico op oververhitting in woningen te bepreken (TOjuli-eis, verplicht vanaf 1-1-2021) voor een toename van het gebruik van zomernachtventilatie. Daardoor zal het aantal producten voor aanvullende, natuurlijke ventilatiekoeling dat in Nederland te koop is snel toenemen.
In de bepalingsmethoden voor TOjuli (NTA 8800 en ISSO 82.1) zijn eisen opgenomen over de inbraak-, insect-, ongedierte- en regenwering. Er is een aantal uitzonderingen: vanaf een bepaalde hoogte en opklimbaarheid is inbraakwering niet meer nodig. Vanaf een bepaalde hellingshoek (dakraam) is ook insectwering niet noodzakelijk.
Aandachtspunten, voor- en nadelen
Deze techniek is eenvoudig te bedienen (ramen of luiken openen), en heeft direct waarneembare invloed op het binnenklimaat. Dat kan een belangrijke bijdrage leveren aan hoe gebruikers het comfort ervaren.
Via een spuiventilatieopening komt geluid van buiten het gebouw binnen. Vooral in slaapkamers kan dat overlast geven.
Als een raam wordt vervangen voor een spuiventilatieluik of wordt voorzien van een inbraak- en insectwerend rooster, komt er minder daglicht het gebouw binnen. Bij het ontwerp is aandacht nodig voor comfort en voldoen aan de norm voor toelaten van daglicht. Voor spuiventilatieopeningen met elektronische bediening moet elektriciteit beschikbaar zijn bij de gevel- of dakopening.