Een van de, in het onderzoek uitgewerkte, varianten kiest voor 80% zon op daken. Dat is natuurlijk alleen realistisch als daar stimulerend beleid op gemaakt wordt en innovatie doorgaat. Want hoe lichter de panelen hoe meer daken geschikt zijn. En als de kosten van zonnestroom dalen, worden ook plekken met minder zon (zoals daken op het noorden) aantrekkelijker.
Verschillende varianten en verschillende categorieën
De meningen verschillen over hoeveel zonnestroom we in Nederland willen uitrollen. Op dit moment komt 8 TWh/jr stroom van zonnepanelen. In 2030 zal dat conform de berekeningen van het PBL (KEV) 23,6 TWh/jr zijn. Voor 2050 zijn er nog geen doelen gesteld maar de ambities lopen uiteen tussen 70 TWh/jr – 200 TWh/jr. Voor deze ambities zijn in het rapport twee varianten opgesteld; één variant waarbij de focus op daken ligt en één variant waarbij de opwek meer gebalanceerd over alle mogelijke ruimtelijke categorieën wordt verdeeld.
Zonnestroom kan namelijk op veel verschillende plekken worden geplaatst. De studie kijkt naar vier categorieën (gebouwen, infrastructuur, landschap en water). Voor elk van deze categorieën is nauwkeurig uitgezocht hoeveel ruimte hiervoor in Nederland beschikbaar is en -door gebruik te maken van realistische modelsystemen- is bepaald hoeveel energie per oppervlakte-eenheid er opgewekt kan worden. Deze studie is de eerste die dit voor heel Nederland uitgerekend heeft.
Innovatie in opwek en slimmer puzzelen
Zonnepanelen innoveren qua rendement en qua toepassing. Zo komen er bijvoorbeeld lichtgewicht panelen beschikbaar en kunnen ze beter geïntegreerd worden in bestaande oppervlakken. En ook voor specifieke toepassingen zoals zon op water innoveren we ook nog volop; bijvoorbeeld in panelen die goed tegen de weerbarstige omstandigheden op zee kunnen en niet te snel corroderen.
Dat zie je terug in de berekeningen. Het rendement neemt tot 2050 naar verwachting flink toe tot 23% gemiddeld van alle geïnstalleerde panelen. Dit is een derde hoger dan nu. We berekenen een hoge bezetting van daken (65-80%) omdat er ook lichte panelen verkrijgbaar zullen zijn en we zoveel mogelijk ruimte op daken benutten (ook als je daarmee meer opwekt dan verbruikt). Slimmer puzzelen op de daken rondom bijvoorbeeld schoorstenen maakt dat je meer panelen kwijt kunt dan vaak gedacht. Ook rekent deze studie met een lagere ondergrens voor minimaal benodigde instraling (~500 kWh/(kWp*jr)). Concreet gaat dit om de daken die wat ongunstiger gepositioneerd zijn (Noorddaken).
Dakpotentieel niet voldoende gebruikt
Zon op dak heeft veel meer potentieel dan nu wordt benut. Dat begint al bij het volleggen van geschikte daken. Omdat zoveel mogelijk terugleveren financieel niet wordt gestimuleerd, leggen huiseigenaren precies genoeg zonnepanelen op hun dak voor hun eigen gebruik. Daardoor worden grote delen van daken niet gebruikt en wordt in 2050 maar de helft van de beschikbare woningdaken benut (ca 35 TWh terwijl het potentieel 72 Twh/jr is). De overheid zou een rol kunnen spelen om volledige benutting te stimuleren.
Nuancering: meer dan alleen ruimte
Of projecten daadwerkelijk gerealiseerd worden is natuurlijk afhankelijk van meer dan alleen het ruimtelijk potentieel. Naast het ruimtelijk potentieel is ook de snelheid waarmee projecten gerealiseerd kunnen worden belangrijk om de ambitieuze klimaatdoelen te halen. Die snelheid wordt bepaald door een scala aan factoren, zoals technische en financiële haalbaarheid, eigendomsconstructies, eisen aan mede-ruimtegebruik en meer. Al deze factoren samen bepalen uiteindelijk de verdeling van zonnestroomsystemen over de verschillende mogelijke terreinen.
Onderstaande tabellen geven inzicht in de verdeling per categorie in de verschillende doorgerekende varianten. Ze zijn terug te vinden in het rapport als Tabel 14 en 15 op pagina's 63 en 64. Bekijk het volledige rapport hier.
