Zonwerend glas

Samenvatting

Door zonwerende beglazing is de hoeveelheid warmte die door ramen naar binnenkomt te verminderen.

Wat is het?

Een gevel bestaat vaak voor een groot deel uit glas. Zonlicht straalt dan warmte naar binnen. Ramen die de zonnestraling tegenhouden (zonwerende beglazing) verminderen de warmte die binnen ontstaat. De behoefte om te koelen (koudevraag) wordt hierdoor minder. Zonwerende beglazing heeft ook een nadeel: deze houdt ook in de winter zonlicht tegen. Daardoor verhoogt de weer behoefte om binnen te verwarmen (warmtevraag).

Zonwerend glas heeft de volgende kenmerken:

• Zontoetredingsfactor (ZTA, g-waarde)
  Deze waarde geeft aan hoeveel (warmte)straling het glas tegenhoudt. Hoe lager de g-waarde, hoe meer warmtestraling van de zon het glas tegenhoudt. Een g-waarde van 0,35 betekent dat het glas 35% van de straling doorlaat. Normaal HR++-glas heeft een g-waarde van ongeveer 0,6. Zonwerend ZHR++-glas heeft een g-waarde van hooguit 0,4. Er bestaat ook zonreflecterende glas met een g-waarde onder 0,2.
• Lichttoetredingsfactor (LTA, tv-waarde)
  De hoeveelheid licht die het glas doorlaat. Een tv-waarde van 0,8 betekent dat het glas 80% van het licht doorlaat. Hoe hoger de tv-waarde hoe meer daglicht het glas binnenlaat. En hoe minder vaak het kunstlicht aan hoeft. Normaal glas heeft een tv van ca. 0,75.
• Lichtreflectiefactor (LR, rv-factor)
  Geeft aan hoeveel licht het glas weerspiegelt. Normaal glas heeft een rv van ongeveer 0,15.
• Kleurweergave-index (Ra-waarde)
  Geeft aan in hoeverre het glas het binnenkomende licht verkleurt. Een Ra-waarde van 100% verkleurt het licht niet. De Ra-waarde van normaal glas is meestal zeker 98%.

Er zijn veel types zonwerende beglazing op de markt. Voor nieuwbouw en grote renovaties - waarbij ook het glas wordt vervangen - is (warmtewerend HR++ of triple-) glas met een zonreflecterende laag het meest geschikt. Zonreflecterend glas is er in alle soorten te verkrijgen. Het is ook mogelijk om op gewone ramen zonreflecterende folie aan te brengen.

Voor woningen komt vooral ZHR++-glas in aanmerking. Dit glas heeft:

• een g-waarde (zontoetredingsfactor, ZTA) van maximaal 40%;
• een tv-waarde (lichttoetredingsfactor, LTA) van minimaal 60%.

Een bijzondere vorm van zonwerende beglazing is schakelbaar of elektrochromatisch glas. Met behulp van stroom is het mogelijk meer of juist minder zon en licht door te laten.

Waar is het geschikt / waar wordt het gebruikt?

In elk gebouw kan zonwerende beglazing worden gebruikt. In praktijk komt het vooral voor bij hoogbouw en op andere plekken waar buitenzonwering minder geschikt is.

Elk raam kan worden aangepast naar drievoudig glas of triple glas. Dit glas bestaat uit drie glasplaten met daartussen stilstaande lucht of gas, waardoor de ruit nog beter isoleert dan 'gewoon' dubbel of HR++-glas. Drievoudig glas is ongeveer de helft zwaarder dan dubbel glas. Dat betekent dat bij het plaatsen van drievoudig glas speciale hulpmiddelen nodig zijn. Dit moet veilig gebeuren volgens de arbowet. Om het glas goed te plaatsen, is zwaarder raam- en deurhout nodig en sterker hang- en sluitwerk. Het glaspakket is ook dikker, waardoor het niet zomaar in ieder gebouw kan worden gebruikt. Tijdens het ontwerpen van nieuwbouw kan hiermee rekening worden gehouden.

Hoe duurzaam is het?

Bij coatings en folies wordt maar weinig materiaal gebruikt. Glas is goed opnieuw te gebruiken. Glas waarop folie is aangebracht, is lastig om te hergebruiken. Dat komt doordat het glas en folie moeilijk van elkaar zijn te scheiden. Voor schakelbaar glas lijkt hergebruik nog lastiger.

Zonwerende beglazing zorgt voor minder koudevraag in de zomer. Omdat deze ramen ook in de winter de inkomende zonnewarmte tegenhouden, wordt er meer energie verbruikt voor verwarming. Ramen die het zonlicht goed weren, zorgen ervoor dat er minder licht binnenkomt. Daardoor wordt er weer meer energie verbruikt voor verlichting.

Het uiteindelijke effect op hoeveel energie er wordt gebruikt, hangt sterk af van de eigenschappen van het gebouw:

• De hoeveelheid glas
• Oriëntatie van de ramen
• Massa van het gebouw
• Installaties voor verwarmen en koelen

Gebruik

Bij (normale) zonwerende beglazing of folie hebben gebruikers geen invloed.

Bij schakelbaar glas kunnen gebruikers regelen hoeveel licht wordt doorgelaten. Gebruikers moeten goed worden voorgelicht hoe het glas het beste geregeld kan worden zodat het gebouw zo min mogelijk verwarmd en gekoeld hoeft te worden. Schakelbaar glas is ook automatisch te regelen. Tijdens het ontwerpen van een gebouw (of renovatie) moet al goed worden nagedacht over de gewenste kwaliteit van schakelbaar glas. Dit geldt ook voor de samenhang met buitenzonwering en zonwerend glas.

Stand van de techniek

Zonwerende beglazing en folie zijn al lange tijd te koop. In de afgelopen 20 jaar zijn de coatings sterk verbeterd. Er zijn nu coatings die warmtestraling goed tegenhouden en tegelijk veel daglicht doorlaten. Schakelbaar glas is een redelijk nieuwe ontwikkeling, maar is inmiddels gewoon verkrijgbaar.

De kwaliteit van glas is in de afgelopen decennia enorm verbeterd. Dubbel glas was een enorme verbetering vergeleken bij enkel glas: meer comfort en energiebesparend. De laatste jaren is drievoudig en zelfs viervoudig glas in opkomst, waarmee het verlies aan warmte nog lager wordt. Zonwerende coatings kunnen ook in drievoudig glas worden toegepast.

Aandachtspunten, voor- en nadelen

Voordeel van zonwerend glas is dat het altijd werkt en niet afhankelijk is van menselijk handelen. Anders dan bij buitenzonwering is het niet gevoelig voor storm. Dat het altijd werkt, is ook een nadeel van zonwerend glas: ook in de koude winter houdt het zoninstraling en dus warmte tegen. Daarom is buitenzonwering vaak handiger dan zonwerend glas. Bij hoogbouw is zonwerend glas juist geschikter dan buitenzonwering.

Bij de keuze van zonwerend glas is de 'selectiviteit' belangrijk: hoeveel licht laat het door (tv-waarde) en hoeveel warmte houdt het tegen (g-waarde). Verschillende typen zonwerend glas met dezelfde g-waarde kunnen een verschillende hoeveelheid licht doorlaten.

Bij voorkeur moet het glas meer licht doorlaten (tv-waarde) dan warmte tegenhouden (g-waarde). De verhouding tv-waarde en g-waarde moet groter zijn dan 1. Er is glas verkrijgbaar met een verhouding tv-waarde en g-waarde die groter is dan 2. Verder is het belangrijk dat het glas de kleur van het binnenkomende licht niet te veel verandert. Die kleurweergave wordt uitgedrukt in Ra. De Ra-waarde moet bij voorkeur groter zijn dan 90%. De mate waarin licht wordt weerspiegeld aan de buitenkant mag niet te groot zijn, om een spiegelend effect te voorkomen. Soms wordt gedacht dat zonwerend glas dat weinig licht doorlaat (lage tv-waarde) een vervanging kan zijn voor helderheidswering (lamellen of screens). Dat is niet het geval; zelfs zonwerend glas met een lage tv-waarde laat daarvoor nog teveel licht door.

Zonwerende folie is vooral te gebruiken bij bestaande gebouwen met enkel- of normaal dubbelglas. Vooral extern aangebrachte folies weren de zon redelijk. Let goed op de prestaties van het folie in combinatie met het aanwezige glas. Vergelijk deze met die van het glas zonder folie. Zonwerend folie moet door een ervaren, gespecialiseerd bedrijf worden aangebracht. De levensduur van dergelijke folies is beperkt.

Schakelbaar glas werkt op stroom, waardoor meer energie wordt verbruikt. Het stroomverbruik is overigens zeer klein.

Automatisch geregeld elektrochromatisch glas is ongeveer even effectief als automatisch geregelde buitenzonwering.

Bronnen / verder lezen

1. Productwebsites schakelbaar glas (enkele voorbeelden):https://halioinc.com/, https://switchfoil.com/nl/elektrisch-schakelbaar-glas/ https://glassolutions.nl/nl/producten/regelbare-privacy
2. "Waaraan moet goede zonwering voldoen?", Lente Akkoord, 10 november 2017,  https://www.lente-akkoord.nl/waaraan-moet-goede-zonwering-voldoen/