Luminext heeft een smart lighting softwareplatform ontwikkeld om de openbare verlichting in een gemeente op afstand te beheren, te monitoren en aan te sturen. Een gemeenteambtenaar kan vanaf de computer de straatverlichting per locatie overzien en het lichtniveau actief bijsturen wanneer gewenst. Dat komt niet alleen het verminderen van het energieverbruik, het milieu en het onderhoud ten goede, ook de natuur en de sociale- en verkeersveiligheid varen er wel bij. Gemeenten overtuigen om op een andere manier met hun openbare verlichting om te gaan, is de grootste uitdaging voor directeur Robert Tissing.
Voor welk probleem hebben jullie een oplossing gevonden?
“In Nederland staan zo’n 3,5 miljoen lantaarnpalen, waarvan zo’n 3 miljoen in gemeenten. Een stad als Rotterdam heeft bijvoorbeeld 120.000 lantaarnpalen, maar ook een kleine gemeente beschikt al gauw over enkele duizenden. De elektriciteitsrekening van een gemeente komt voor de helft op conto van openbare verlichting, in totaal gaat het om tientallen miljoenen euro’s per jaar. Sinds een jaar of vijf is het de gewoonte om bij het vervangen van een oude lamp van 60 Watt een ledlamp van 30 Watt te gebruiken. Dat scheelt sowieso al 50 procent op het energiegebruik. Zonder slimme verlichtingstechnologie kun je deze lamp maar op één manier instellen: aan bij zonsondergang en uit bij zonsopgang. Besparingsmogelijkheden en andere slimme toepassingen blijven onbenut. Daarnaast hebben gemeenten in Het Energieakkoord beloofd om in 2030 50% energie te besparen ten opzichte van 2013. En om in 2020 40% te hebben voorzien van slim energiemanagement en energiezuinige verlichting. Tot nu toe is dat slechts 10%.”
Wat houdt jullie oplossing in?
“Wij hebben een smart lighting softwareplatform ontwikkeld, waarmee een beheerder de verlichting in zijn gemeente kan beheren, monitoren en aansturen. Ons systeem bestaat uit een combinatie van software en hardware. Er worden communicatiemodules in led armaturen geplaatst. Zij vormen samen een slim verlichtingsnetwerk. Via de voedingskabel of draadloos communiceert de hardware met telemanagement-software in de Cloud. Andersom stuurt de software opdrachten naar de verlichting. De software toont een geografische kaart waarop de lantaarnpalen zijn ingetekend. Groen of rood geeft aan of de verlichting het doet of niet. Per zelfgekozen gebied kan de beheerder niet alleen een tijdschema instellen, maar ook op elk ander moment de verlichting dimmen of feller laten branden. Het slimme verlichtingsnetwerk kan ook gekoppeld worden aan andere informatiesystemen, zoals actuele verkeersinformatie, waardoor de lichtintensiteit bij drukte automatisch omhooggaat.”
Wat zijn de voordelen van jullie innovatie?
“Met ons systeem kunnen gemeenten tot meer dan 70% op de energiekosten van straatverlichting besparen. Dat komt ook milieu-issues als lichtvervuiling en CO₂-uitstoot ten goede. Wat nog wezenlijker is, is dat we van een passieve, traditionele verlichtingsinstallatie een actief systeem maken. Vanuit de centrale cockpit kun je voor elke locatie keuzes maken over de lichtintensiteit en of het licht wel of juist niet moet branden. Daarmee creëer je extra toepassingen. Actieve sturing is bijvoorbeeld heel nuttig bij calamiteiten. Zo is op het Leidseplein meer verlichting beschikbaar dan normaal nodig is. Bij onrust kun je het hele plein fel verlichten zodat politie en hulpdiensten hun werk kunnen doen. Ook voor lantaarnpalen bij natuurgebieden is die keuzevrijheid heel zinvol. Met een lamp met meer kleuren kun je in de schemering, wanneer vleermuizen actief zijn, de verlichting naar amberkleurig omzetten, zodat vleermuizen er minder last van hebben.
Beheerders kunnen ook op afstand zien welke verlichting niet werkt en de storing analyseren. In plaats van het rondje met de auto door de gemeente dat medewerkers nu regelmatig maken, zien ze in één oogopslag op het beeldscherm welke lantaarnpaal precies defect is en hoe groot de urgentie is hem te repareren. Dat scheelt tijd en onderhoudskosten.
Omdat je de software kunt koppelen aan andere slimme systemen, profiteren ook andere beleidsterreinen zoals sociale veiligheid, woongenot en verkeersveiligheid. Zo kun je de sterkte van de verlichting afstemmen op het lokale verkeersaanbod, aanpassen bij wegwerkzaamheden en de lichtintensiteit tijdelijk verhogen zodra iemand met zijn hond een donker steegje inloopt.”
Wat is zo baanbrekend aan jullie systeem?
“Wat speciaal is aan onze oplossing, is dat we met één softwareplatform vrijwel alle merken en typen openbare verlichting en slimme verlichtingstechnologie kunnen monitoren en aansturen, en het onderhoud ermee kunnen managen. Dat is uniek. Andere leveranciers kunnen wel een bepaalde techniek leveren, bijvoorbeeld om een signaal over vleermuizen in een lichtmast op te vangen, maar dat zijn deeloplossingen. De meeste gemeenten hebben wel iets slims staan, maar als het om slechts 250 lantaarnpalen gaat van de tienduizend, moet alsnog iemand rondrijden.”
Wat zijn jullie uitdagingen?
“Gemeenten, provincies en Rijkswaterstaat overtuigen snel over te stappen op slimme verlichting. We willen graag dat ze op een nieuwe en actieve manier met openbare verlichting omgaan. Een lantaarnpaal gaat gemiddeld 30 jaar mee. Het is best een stap om armaturen versneld te vervangen voor slimme ledverlichting. Wat nodig is, is een planmatige uitrol waaraan je budget, tijd en aandacht moet besteden. Als je het slim doet, verdient de extra investering zich vanzelf terug. Het is een heel veranderingstraject, je haalt toch het werk van buiten naar binnen.”
Waar staan jullie nu?
“We zijn opgericht in 2007. Sinds 2-3 jaar kunnen we een volledig geïntegreerd platform leveren. Van de gerealiseerde 10% slimme openbare verlichting, hebben wij ongeveer 50% marktaandeel, verspreid over het hele land. We ontwikkelen voortdurend nieuwe functionaliteiten en hebben de ambitie om slimme straatverlichting grootschalig bij gemeenten in te voeren.”
Wat zijn jullie vervolgstappen?
“We willen smart lighting internationaal op de kaart zetten. Voor ons platform maakt het niet zoveel uit of het om 1 miljoen of 10 miljoen lantaarnpalen gaat. Voor het zover is, zijn we wel een paar jaar verder.”
Wat hebben jullie aan TKI Urban Energy?
“Vooral hun contacten en netwerk zijn waardevol. We hopen meerdere projectpartners te vinden. De armatuurleveranciers en aannemers kennen we wel, maar we zijn op zoek naar partijen die meer vanuit de techniek werken. We willen meer met innovatieve partijen optrekken. We maken geen gebruik van subsidieregelingen. Wellicht zijn er projecten waarvoor gemeenten ondersteuning kunnen gebruiken, zoals kunstmatige intelligentie die in kaart brengen welk type lantaarnpalen waar staan.”