Martine en Xander nodigen José van Dijck uit op de najaarsbijeenkomst van de Club van Wageningen. Als platformdeskundige weet Jose als geen ander hoe groot de invloed is van de platforms die nu ‘regeren’ maar ook hoe we dit anders kunnen inrichten. Ze vertelt over publieke waarden en hoe we een alternatief ecosysteem creëren.
Overlap tussen verschillende maatschappelijke domeinen
José onderzocht de impact van de platformisering van de samenleving voor een aantal verschillende maatschappelijke domeinen. Het energiedomein kent ze niet tot nauwelijks, maar wat ze tot nu toe heeft gehoord tijdens de najaarsbijeenkomst van de Club van Wageningen is ‘een feest der herkenning’. Een voorbeeld uit het onderwijs is makkelijk te vertalen naar het energiedomein:
“Meer dan 70% van alle basisscholen werkt met Chrome laptops, die zijn geladen met Google Software. Daarbovenop volgt Google Workspace for Education en de meeste scholen zitten vervolgens ook op Google Cloud. Want als je dat niet afneemt dan werken de andere diensten ook niet helemaal lekker. Het evolg van deze verregaande verticale integratie is dat platformmechanismen grote invloed hebben op het onderwijs, waardoor publieke waarden als ‘toegankelijkheid’, ‘kwaliteit van onderwijs’ en ‘betaalbaarheid van onderwijs’ in het gedrang komen. Er ontstaat bijvoorbeeld minder aandacht voor educatie als een collectief en holistisch proces; onderwijs raakt nog meer gedatatificeerd en gepersonaliseerd, waardoor de samenhang verloren kan gaan, en leerlingen ‘betalen’ met hun aandacht/data”.
Vervang het woord basisscholen met huishoudens en laptops met ‘Home Energy Management Systeem' of laadpaal en we hebben het over een toekomstscenario waar Martine en Xander alternatieven voor proberen te vinden in deze podcast.
De uitdagingen
José vertelt over de vijf bedrijven die het digitale platform ecosysteem beheersen: GAFAM (Google, Amazon, Facebook, Apple en Microsoft). Deze gatekeepers zijn niet democratisch controleerbaar en wij hebben helemaal niets in te brengen in de voorwaarden van deze bedrijven. Je mag vaak gratis gebruik maken van hun systemen maar doordat ze niet op elkaar aansluiten kom je er lastig uit. Door het gebrek aan een gelijk speelveld is het ingewikkeld om alternatieven op te zetten die Europese waarden naleven zoals: veiligheid, transparantie, accuraatheid en privacy. José benoemt drie belangrijke strategieën waar we gelijktijdig op moeten inzetten om te voorkomen dat ook het energiedomein gedomineerd wordt door Siliconvalley logica. En ze spreekt haar wens uit: “op naar een duurzaam, democratisch en divers digitaal ecosysteem”.
Het wordt Xander en Martine duidelijk dat het cruciaal is om verder te kijken dan het energiedomein en met andere maatschappelijke domeinen samen te gaan werken om dit voor elkaar te kijken.
In de volgende aflevering 6B hoor je de paneldiscussie die volgde na de presentatie van Jose van Dijck tijdens deze Club van Wageningen bijeenkomst.
Luister ook naar #6b De Paneldiscussie
Leeslijst
- Bericht: Podcast #6: Zijn we straks allemaal op het ‘ruige’ Silicon Valley feestje? (clubvanwageningen.nl)
- Meer over José van Dijck
- De Platform Samenleving – Jose van Dijck
- PowerPoint najaarsbijeenkomst Club van Wageningen (pdf)
- Public Spaces – coalitie van publieke organisaties die zich sterk maken voor een nieuw digitaal ecosysteem dat gebaseerd is op publieke waarden. Waarbij de gebruikers niet worden gezien als commercieel object of als bruikbare data, maar als gelijkwaardige partners, die een gezamenlijk publiek belang hebben.
- Alleen Europa kan iets tegen Google uithalen – Jose van Dijck in Trouw